به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان ) اکبر قولی رایزن فرهنگی ج.ا.ایران در ایتالیا، سه دوره در فواصل زمانی مختلف در رم حضور داشته است. نخستین حضور او در رم به سال ۱۳۸۰ باز میگردد. وی در این مدت تا حدودی به زبان ایتالیایی تسلط یافته است. فعالیتهای او در ایتالیا به گسترش همکاریهای دانشگاهی؛ فعالیتهای فرهنگی-هنری و انتشاراتی و معرفی ایران اسلامی اختصاص دارد.
به گفته وی، برخی ایرانیان مقیم ایتالیا، «آتش» فرهنگ ایران اسلامی را «به اختیار» در ایتالیا برافروختهاند و نقش مؤثری در آشنایی ایتالیاییها با فرهنگ و تمدن ایران اسلامی ایفاء کردهاند.
وی دیدگاه متفاوتی نسبت به جایگاه یک رایزن فرهنگی در کشور میزبان دارد و معتقد است با افزایش آگاهی محیطی، میتوان از هزینهها کاست و بر کمیت و کیفیت فعالیت فرهنگی افزود.
۳ دوره مأموریت فرهنگی در ایتالیا
* چطور رایزن فرهنگی ایران در ایتالیا شدید؟
– تحصیلات من در رشتههای مهندسی کامپیوتر و مدیریت بود و از ابتدای تأسیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، به عنوان نیروی رسمی همکاری خود را با سازمان آغاز کردم. در سالهای ۸۳ – ۸۰ در نخستین مأموریت، به عنوان کارشناس فرهنگی در ایتالیا حضور یافتم و با به پایان رسیدن دوره مأموریت رایزن وقت، یک سال و نیم سرپرست رایزنی فرهنگی در ایتالیا بودم. در سالهای ۹۰ – ۸۷ به عنوان نفر دوم رایزنی، مأموریت دوم خود در ایتالیا را به انجام رساندم و مانند نوبت اول، مجدداً یک سال و نیم سرپرست رایزنی فرهنگی بودم و اینک در مأموریت سوم خود، از فروردین ماه سال ۱۳۹۵ به عنوان رایزن فرهنگی ج.ا.ایران در ایتالیا حضور یافتهام.
*خودخواسته بوده یا ناخواسته؟!
– قطعاً بخشی از آن خودخواسته بوده است. در نخستین مأموریت، علاقه شخصی مرا بر آن داشت که فراسوی وظایف حرفهای، بر شناخت فرهنگ ایتالیا تمرکز نمایم و زبان ایتالیایی را نیز تا حدودی فرا بگیرم. پس از بازگشت از این مأموریت، مطالعات خود در این حوزه را ادامه دادم. پس از تکمیل تجربیاتم در مأموریت دوم و خدمت به عنوان مدیرکل اروپا – آمریکای سازمان پس از بازگشت، علاقه شخصیام از یک سو و صلاحدید سازمانی از سوی دیگر، موجبات صدور حکم سومین مأموریتم در ایتالیا به عنوان رایزن فرهنگی را فراهم کرد و نظر به باوری که به زمینه مساعد همکاریهای فرهنگی بر مبنای مناسبات تاریخی همه جانبه دو کشور ایران و ایتالیا داشتم، به اتکاء آشنایی با محیط؛ اشخاص و شبکه روابط در ساختار فرهنگی ایتالیا، فعالیت خود را از نخستین روز ورود به ایتالیا آغاز کردم. تصور میکنم از معدود رایزنان فرهنگی سازمان باشم که سه دوره مأموریت در یک کشور داشتهاند. شخصاً این خصیصه را مثبت ارزیابی میکنم و نتیجه آن را نگاه تخصصی به فعالیت فرهنگی بر مبنای آگاهی محیطی میدانم.
*از چه حیث فرمودید زمینه کار فرهنگی در ایتالیا فراهم است؟ آیا قرابتی وجود دارد؟
– بله! قرابت و اشتراک زمینهساز فعالیتهای فرهنگی میان ایران و ایتالیا وجود دارد. از قرابتهای محتوایی که بگذریم؛ دو فرهنگ و تمدن غنی و پرقدمت ایران و ایتالیا، دو اشتراک ساختاری نیز دارند که زمینه مناسبی را برای همکاریهای فرهنگی فراهم میسازد. اشتراک نخست، به مناسبات تاریخی دو امپراطوری ایران و ایتالیا و مناسبات همه جانبهای که در جریان آن شکل گرفته و تا زمان حال نیز استمرار داشته، بر میگردد. اشتراک ساختاری دوم نیز به این واقعیت باز میگردد که ایتالیا مرکز مسیحیت کاتولیک در جهان است و ج.ا.ایران نیز مرکزیت مشابهی در جهان تشیع دارد و اشتراک ساختاری در فرهنگ دینی و قدمت تاریخی و گسترش آن در کلیه شئونات زندگی اجتماعی و فرهنگی دو کشور نیز زمینه مناسبی برای همکاریهای فرهنگی فراهم کرده است.
حضور فرهنگ کاتولیک در شبکه فرهنگی ایتالیا محسوس است
*حضور واتیکان در ایتالیا موثر است؟ موج لائیسیتهای که در جهان غرب وجود دارد در ایتالیا کمتر است؟
– از تأثیر گردشگران مذهبی بر اقتصاد ایتالیا؛ به ویژه شهر رم؛ محل مقر مقدس (واتیکان) که بگذریم؛ شبکه جهانی خیریهها؛ بیمارستانها؛ دانشگاهها و… وابسته به واتیکان، حضور شاخصی در شبکه سازمانهای اجتماعی ایتالیا دارد و نقش و حضور فرهنگ کاتولیک در شبکه فرهنگی ایتالیا از موارد یاد شده به مراتب بیشتر است. این تأثیرگذاری به ویژه با انتصاب پاپ جدید که محبوبیت فراوانی دارد و اصلاحات داخلی و موضعگیریهای بینالمللی اش در ایتالیا، مورد تأیید اکثریت است، افزایش نیز یافته است. بر این مبنا، اگر چه اصل جدایی دین از حکومت در قانون اساسی ایتالیا نیز ملحوظ است؛ اما در ایتالیا، دین از سیاست به مثابه، اندیشه حاکم بر یک حاکمیت جدا نیست و اشتراک احزاب راست و چپ مشارک در قدرت، در قید کاتولیک بودن و پشتیبانی نسبی از آنها؛ گواه این امر است.
عدم وجود مراکز فساد و کمشماری قمارخانهها در ایتالیا در سایه حضور واتیکان
*چرا؟ آیا در قوانین آن ها چیزی است؟
– بله! عامل مؤثری وجود دارد که فراسوی ساختار حقوقی اتحادیه اروپا و بنیانهای تاریخی حقوق رومی؛ یا حتی ساختارهای قضایی کاتولیکی قرون میانه، به عرف ایتالیایی باز میگردد. نظر به ریشهدار بودن فرهنگ مسیحیت کاتولیک در شبکه مناسبات اجتماعی ایتالیا، عرفی که پشتوانه پذیرش جمعی مصوبات قانونی است، مانع تصویب قوانین مغایر با خط قرمزهای فرهنگ کاتولیکی در ایتالیا میشود. به عنوان نمونه، تنها اخیراً و پس از موضع تسامحی واتیکان نسبت به دگرباشان جنسی بود که ازدواج اینها در این کشور رسمیت پیدا کرد؛ اما نظر به موضع همچنان منفی واتیکان نسبت به سقط جنین یا فعالیت کارگران جنسی، قوانین بازدارنده کشور ایتالیا در خصوص این موارد؛ در مقایسه با بسیاری از دیگر کشورهای اروپایی، بسیار سختگیرانه است و عدم وجود مراکز فساد و کمشماری قمارخانهها و اینگونه مراکز نیز، مصداق دیگری از این تأثیر عرفی است. بر همین این مبنا، بارها لایحههایی در خصوص ساماندهی به وضعیت قاچاق و فعالیت مخفیانه کارگران جنسی با پیشنهاد تأسیس مراکزی برای آنها به مجلس نمایندگان ایتالیا رفت که به همین دلایل عرفی، هرگز رسمیت نیافت.
*این موضوع(فعالیت کارگران جنسی) جرم است؟
– این موضوع جرم است؛ اما جرمی که باز هم نظر به تأثیر عرف کاتولیکی، برای مراجعین به این کارگران جنسی، جریمه به همراه دارد.
پایبندی ایتالیاییها به پیشههای تاریخیشان/بسیاری از سنن در جنوب ایتالیا زنده است
*افکار عمومی نظرش چیست؟
– افکار عمومی دیدگاه دینی دارد. ایتالیا مهد مسیحیت کاتولیک است. شما کلیساهای زیادی در شهر میبینید که روزهای شنبه و یکشنبه غالباً پر هستند. مردم و حتی جوانان در کلیساها حضور پیدا میکنند. حتی روزهای عادی هم، حدود ساعت ۶ بعدازظهر، نوای دعای عصرگاهیشان که گروهی قرائت میکنند، به گوش میرسد. به هر حال جهانیسازی دارد نقش دین و فرهنگها را کم رنگ میکند و از بین میرود. خرده فرهنگها کمکم از بین میروند و به سمت جهانی واحد با فرهنگی واحد که همان بیهویتی است، سیر میکند.
اما در ایتالیا، به واسطه ریشههای تاریخی پایبندی مردم به سنتها؛ به خصوص در مناطق جنوبی، در مقابل جریان جهانیسازی مقاومت میشود. هنوز بسیاری از سنن در جنوب ایتالیا زنده است. به عنوان نمونه روال غالب جوامع غربی بر این است که جوانان از سن ۱۸ سالگی مستقل میشوند؛ اما در ایتالیا، نه تنها جوانان پس از سن ۱۸ سالگی از خانه طرد نمیشوند؛ بلکه غالباً تا زمانی که ازدواج نکرده باشند، در خانواده و کنار والدین حضور دارند و آنها هزینه وی را میپردازند. در جنوب ایتالیا، سنت نظارت بر روابط و آمد و شد دختران جوان هم چنان در جریان است و حفظ بکارت پیش از ازدواج نزد خانواده های سنتی یک ارزش محسوب میشود؛ امری که در شمال ایتالیا؛ نظیر غالب دیگر کشورهای اروپایی، کمتر مشهود است. جالب است که بسیاری از آیینهای مذهبی پرشمار ایتالیا؛ به ویژه در جنوب این کشور، با آیینهایی نظیر حمل علامت یا زنجیر زنی نزد شیعیان مشابهت دارد.
در مسیحیت اعتقاد به ارزش معنوی شهادت و شهید وجود دارد
*به چه مناسبتهایی؟
– در مسیحیت اعتقاد به ارزش معنوی شهادت و شهید؛ همچنین اعتقاد به عروج وجود دارد؛ بر این مبنا به عنوان نمونه در مراسم عید پاک یا وفات حضرت مریم(س)، شخصاً در سیسیل شاهد حضور جماعتی جوان مانند دستههای سینهزنی خودمان بودم که دست یکدیگر را گرفته و دو صف در حرکت را تشکیل داده بودند که با قرائت دسته جمعی مرثیهای حزنانگیز، تمثال حضرت مریم(س) را که سوار بر محملی تابوت مانند از میان صفوف عبور داده میشد، مشایعت میکردند. جالب است بدانید که در ایام عید پاک، در بعضی مناطق از جمله جنوب ایتالیا، مراسمی برگزار میشود که «وتّیِنتِه» کردن نامیده می شود و از بسیاری جهات با خرافه قمهزنی شباهت دارد. در این مراسم، سوگواران تصلیب عیسی مسیح(ع) با ابزاری نظیر رنده فلزی در صفوفی نظیر صفوف سینهزنی، پشت ساق پا و کمر خود را به قصد قربت به عیسی مسیح(ع) مجروح میکنند و پس از مراسم با این باور که زخمها شفا خواهند یافت، استحمام میکنند.
* چقدر از این شباهتها قابل استفاده است که ما خودمان را معرفی کنیم؟ آیا ظرفیتی است؟
– این شباهتها موجب درک و همکاری متقابل شده است. پیشینه مناسبات همه جانبه دو کشور به ایران عصر پارتیان باز میگردد؛ مناسباتی که در دور جدید خود؛ پیش و پس از پیروزی انقلاب اسلامی، بیشتر فرهنگ محور بوده است. باید توجه داشت که علیرغم حضور ایتالیا در اروپای غربی، این کشور با بدهی ملی سنگین خود، اقتصادی ضعیف و سیاستی بیثبات دارد؛ اما به لحاظ فرهنگی همیشه یک قطب محسوب شده و همواره روابط فرهنگی خوبی با ایران داشته است. اگرچه ایتالیا پس از پیروزی انقلاب اسلامی؛ حتی در بدترین شرایط سیاسی و پرتنشترین دوره مناسبات ج.ا.ایران با اروپا و امریکا نیز، روابط سیاسی خود را با ایران قطع نکرده و آن را در سطح مطلوبی حفظ نموده؛ اما شخصاً بر این باور هستم که این روابط در وهله نخست فرهنگ محور بوده و از این حیث، اهمیت روابط فرهنگی از روابط سیاسی و اقتصادی بیشتر و ظرفیت های بسیار خوبی برای فعالیتهای فرهنگی دو جانبه وجود دارد.
*شاید زمان برلوسکونی یک مقدار بد شده؟
– درست است؛ اما در آن دوره هم این روابط به طور ناخواسته محدود شده و قطع نگردیده است. یکی از نقاط ضعف ایتالیا بحران اقتصادی و بدهی ملی آن است؛ بر این مبنا در برهههایی ناگزیر از تبعیت از سیاستهای آمریکا و همپیمانان اروپاییاش بوده است. اما به طور کلی، فراسوی فراز و نشیبها در روابط سیاسی، بخشهای خصوصی و دولتی این کشور در غالب برنامههای فرهنگی ما مشارکت داشته و در فضای پسابرجام نیز؛ علیرغم بحران اقتصادی اخیرشان، اشتیاق زیادی به همکاری وجود دارد و استقبال از مشارکت در فعالیتهای فرهنگی روز به روز بیشتر میشود؛ به نحوی که در واقع، یکی از بهترین موارد تعاملات فرهنگی بین المللی ج.ا.ایران، با ایتالیا در جریان است.
همان گونه که ذکر شد ما بسیاری از برنامههای فرهنگیمان را با همکاری نهادهای فرهنگی دولتی و خصوصی ایتالیا تحقق بخشیده ایم. جلب مشارکت کشور میزبان؛ به ویژه پشتیبانی مالی در اجرای برنامهها، همواره سیاست رایزنی فرهنگی در ایتالیا بوده است و بر همین مبنا به عنوان نمونه، در ماه گذشته کنسرت مشترک ارکستر سمفونیک تهران و :«راونّا» با مساعدت وزارت امورخارجه و فرهنگ ایتالیا در تهران و راونّا برگزار شد؛ یا تمام ۵ هزار یورو هزینه برگزاری نمایشگاه بزرگی که سال گذشته در خصوص مقایسه زندگی عشایری در ایران و ایتالیا برگزار کردیم و ۱۵ هزار یورو هزینه چاپ کتاب مصور این رخداد که با مقدمه وزیر فرهنگ ایتالیا به چاپ رسید را، استانداری و ادارهکل میراث فرهنگی استان «آبروتزو» پرداخت کردند.
*موضوع کتاب چه بود؟
– این کتاب مصور به بررسی تطبیقی زندگی عشایری در ایران و ایتالیا اختصاص داشت.
سالیانه حدود ۷۰۰ دانشجوی ایرانی برای ادامه تحصیل به ایتالیا سفر میکنند
*شما برای ایرانیان مقیم آنجا چه برنامهای دارید؟ ارتباط آنها با رایزنی فرهنگی چگونه است؟آیا آمار دقیقی از تعداد ایرانیان مقیم دارید؟
– آمار دقیقی در خصوص تعداد ایرانیان مقیم ایتالیا در دست نیست؛ اما وزارت امور خارجه از طریق سفارت ج.ا.ایران در ایتالیا در حوزه وظایف خود، تهیه این آمار را در دستور کار دارد؛ به عنوان نمونه میدانیم که، سالیانه حدود ۷۰۰ – ۶۰۰ دانشجوی ایرانی برای ادامه تحصیل به ایتالیا سفر میکنند؛ اما بدون شک، شمار ایرانیان مقیم ایتالیا در قیاس با کشورهایی مانند آلمان و سوئد، اندک است؛ اما فرای در اختیار نداشتن آمارهای دقیق کمی، به لحاظ کیفی می دانیم که جمعیت قابل توجهی از ایرانیان مقیم ایتالیا را هنرمندان قدیمی یا دانشجویان جوان رشتههای هنر تشکیل میدهند که رایزنی فرهنگی همواره آمادگی خود در خصوص حمایت از فعالیتهای فرهنگی هنری آنها اعلام کرده و به عنوان نمونهای از چنین حمایتهایی، در سال گذشته و امسال از برگزاری نمایشگاه نقاشی آقای پژمان تدین با عنوان «نقاشیهای آهنگین» و همچنین نمایشگاه آثار حسن واحدی که ۴۰ سال سابقه فعالیت در عرصه هنرهای تجسمی در کشور ایتالیا دارد، حمایت و پشتیبانی کردهایم. این حمایت در خصوص دانشجویان ایرانی، بیشتر به شکل مساعدت از فعالیت در معرفی فرهنگ و تمدن ایران اسلامی تحقق مییابد که این امر، خود در راستای اهداف این رایزنی در معرفی چهره واقعی فرهنگ و تمدن ایران اسلامی؛ به ویژه ایران معاصر، در تصحیح تحریفات رسانهای در این خصوص میباشد.
اطلاعات اندک ایتالیاییها از چهره واقعی ایران معاصر
*تصویری که ایتالیاییها از ما دارند چیست؟
– به واسطه قدمت و غنای فرهنگ و تمدن ایران و ایتالیا و ریشههای مشترک تاریخیشان، از کودکان دبستانی گرفته تا سالمندان ایتالیایی؛ به واسطه کتب درسی یا تألیفات زیاد در این خصوص، شناخت مطلوب و تؤام با احترامی نسبت به ایران باستان و گذشته تاریخی آن تحت نام «پرشیا» دارند؛ اما اطلاعات از چهره واقعی ایران معاصر اندک و تحت تأثیر تحریفات رسانهای که بر مسائل سیاسی نظیر مناقشات ایران با آمریکا و رژیم اشغالگر قدس یا چالش هستهای متمرکز است، به این مسائل تحریفی محدود میباشد و حتی در پارهای موارد و نزد جوانترها،؛ به واسطه مشابهت اسمی ایران و عراق در تلفظ ایتالیایی آن و هم مرزی دو کشور و… با تصویر جنگ و خشونت شایع در عراق پیوند خورده است. این تصویر تحت تحریفات رسانهای، گاهاً تصویری از یک کشور عقب مانده بیابانی است که ساکنان بدوی چادر نشین آن با شتر تردد میکنند؛ به نحوی که شخصاً در بسیاری از سخنرانیهایم در برنامههای فرهنگی، ضروری دیدهام که با مزاح خاطرنشان کنم، فرزندانم تا کنون شتر ندیدهاند و برای دیدن آن کنجکاوی میکنند. به طور کلی؛ مگر عدهای قلیل، تصویر روشنی از پیشرفتهای ایران معاصر در ایتالیا وجود ندارد و تصویر نادرست ایشان از واقعیت ایران معاصر با توهم عدم امنیت در آن نیز همراه است.
*اصلاح این موضوع مستلزم این است که شما در رسانه باشید، چقدر از این ابزار استفاده کردید؟
-رسانههای ایتالیا نقش مهمی در تحریف رسانهای تصویر واقعی ایران معاصر و القاء حس ایرانهراسی و اسلامهراسی داشتهاند و یکی از دلایل آن، حضور و نفوذ لابی صهیونیستی در رسانههای این کشور است؛ با این وجود، ما نیز برای زمینه سازی پخش برنامههایی با محتوای معرفی فرهنگ و تمدن ایران معاصر از رسانههای جمعی ایتالیا فعال بودهایم و شخصاً در مأموریت اخیر بر آن بودهام که از رهگذر مشارکت در برنامههای فاخر فرهنگی که پخش رسانهای در سطح بینالمللی دارند، حضور تصویر واقعی ایران معاصر و پیشرفتهای آن را در رسانههای ایتالیا تأمین کنم. مطابق سیاست سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در عرصه بینالمللی، رایزنیهای فرهنگی مناسبات فرهنگی را مدیریت میکنند و نظر به تنوع حوزههای فعالیت هنری، فرهنگی، علمی و دانشگاهی و عدم امکان اشراف تخصصی به همه این حوزهها، رایزنیهای فرهنگی منطقاً مجری برنامههای فرهنگی نمیتوانند باشند.
از این رو ما در ایتالیا با رصد فرهنگی و کارشناسی محیطی، سعی میکنیم حتی الامکان به جای انجام مستقل برنامههای فرهنگی، زمینه حضور بهترین نمایندگان داخلی مطابق مخاطبشناسی جامعه میزبان در جشنوارههای مختلف بینالمللی در ایتالیا را فراهم کنیم. قاعدتاً حضور در برنامههای فرهنگی و هنری بینالمللی، هم موثرتر و هم کم هزینهتر است. غالباً انجام این برنامهها با بهترین کیفیت به لحاظ تخصصی و با هزینه طرف ایتالیایی انجام میشود. از طرفی زمینه حضور رسانهای نمایندگان کشورمان در بالاترین سطح کمی و کیفی نیز فراهم میشود و ضمناً در عرصه رقابت نیز وارد شدهایم. به عنوان نمونه از چنین ساختاری، سینمای معنوی ج.ا.ایران از حدود ۱۷ سال پیش تا کنون، همواره نمایندگان موفقی در جشنواره بینالمللی معتبر و پر مخاطب «مذهب امروز» ایتالیا داشته و حتی در سالهای اخیر، سینماگران ایرانی در هیأت داوران این جشنواره نیز حضور مؤثر داشتهاند.
تأثیرات برگزاری کنسرت مشترک تهران و راونّا
*یعنی نقش شما در تشکیلات جشنوارهها پررنگ است؟
– صد در صد چنین است و این نقش پر رنگ، بر رصد فرهنگی؛ مخاطبشناسی دقیق؛ کارشناسی محیطی و مدیریت دیپلماسی فرهنگی مبتنی است. به عنوان نمونه، جشنواره فیلم مدیترانه، یک جشنواره سینمایی معتبر بینالمللی با تمرکز بر سینمای حوزه مدیترانه است که ج.ا.ایران امسال با ۲۰ فیلم در آن شرکت کرد و ظرف یک هفته برگزاری این جشنواره، چندان در بخش هنری جراید فرهنگی ایتالیا به معرفی سینمای ج.ا.ایران پرداخته شد که ما با صرف هزاران یورو نیز، موفق به چنین حضور مثبت در رسانههای ایتالیا نمیشدیم.
یا به عنوان نمونهای دیگر، کنسرت مشترک ارکستر سمفونی تهران و راونّا که با همکاری رایزنی فرهنگی در ایران و ایتالیا برگزار شد، مطابق رصد بازتاب رسانهای آن، علاوه بر پخش مستقیم رادیویی و پخش غیر مستقیم تلویزیونی از شبکههای ۳ و ۱ رادیو تلویزیون دولتی ایتالیا و پوشش تصویری اخبار آن توسط شبکههای اسکای و یورو نیوز، در صفحات فرهنگی حدود ۲۰۰ روزنامه و مجله ایتالیایی؛ انگلیسی؛ فرانسوی؛ آلمانی؛ اسپانیایی؛ روسی و… انعکاس مثبت داشته است. این بازتاب مثبت و گسترده مطبوعاتی، همزمان با سفر رئیس جمهور آمریکا به ریاض و حملات تروریستی تهران و القاء حس عدم امنیت در ج.ا.ایران توسط رسانههای معاند در ایتالیا رخ داد و سفر ۱۶۰ موسیقیدان برجسته ایتالیایی به همراه «ریکاردو موتی» که یکی از بزرگترین رهبران ارکستر در جهان است، بخش اعظم این تحریفات را خنثی کرد. این نمونه گواه آن است که، فعالیتهای فرهنگی برون مرزی باید هدفمند و راهبردی و منطبق بر نقشه راهی برگرفته از یک دیپلماسی فرهنگی ساختارمند باشد.
به اعتقاد من بیشک، هنر از آن جهت که هنر است، دغدغه اهل هنر بوده و در حوزه تخصص من نیست؛ اما در حوزه دیپلماسی فرهنگی و بر مبنای رصد؛ کارشناسی و مخاطبشناسی دقیق، میتواند زبان تفاهم و تعامل و ابزار گفتمانی برای ما باشد که اهداف آن را منافع ملی ترسیم میکند. به این ترتیب، با اذعان به ارزش زیبایی شناختی کنسرت مشترک ارکستر سمفونی تهران و راونّا؛ یا عوائد آموزشی آن، آنچه از منظر دیپلماسی فرهنگی حائز اهمیت است، حضور رسانهای ج.ا.ایران در این سطح کمی و کیفی با نمونهسازی مشارکت زنان، چنان که در واقعیت نیز در جریان است؛ نمایش بین المللی امنیت داخلی ج.ا.ایران در این برهه حساس؛ تبدیل حدود ۱۶۰ نوازنده ارکستر راونّا و رهبر شهیر آن به سفرای فرهنگی راوی واقعیت ایران معاصر و نمایش چهرهای فاخر در قالب شرکت در برنامهای فاخر از ج.ا.ایران؛ به عنوان کشوری بوده که بر آن است، خود را به عنوان قدرت نخست منطقه معرفی کند و بداهتاً، معرفی خود در چنین جایگاهی، نمایشی در خور این جایگاه را نیز میطلبد.
از خیلی جهات پیشرفتهتر از ایتالیاییها هستیم
*اگر به آنها بگویید از خیلی جهات پیشرفتهتر از شما هستیم واکنش آن ها چیست؟
– فرای اینکه پاسخ فرضی آنها چه خواهد بود، منطق مدیریتی دیپلماسی فرهنگی حکم میکند که در شرایط تحریفات رسانهای فعلی، زمینه سفر این پرسششوندگان مفروض؛ به ویژه آنهایی که خود مخاطبانی دارند، به ایران تسهیل و فراهم شود. قریب به اتفاق ایتالیاییها پس از بازگشت، از تصویری که راجع به ایران در ذهن داشتند و آنچه دیدهاند شگفت زده شدهاند و در مقابل این رسانهها به روشنگری پرداخته و چهره واقعی ایران معاصر که برای قریب به اتفاقشان، چهرهای مثبت است را معرفی میکنند. این تغییر در چشمانداز، مگر با حضور در ایران و روایت تصویر واقعی آن توسط ایتالیاییهایی که مورد اعتماد مخاطبان ایتالیایی هستند، محقق نمیشود. به طور مشابه، این امر در خصوص رسانهها نیز صادق است؛ به عنوان نمونه؛ به بهانه برگزاری کنسرت مشترک ارکستر سمفونی تهران و راونّا و پخش تلویزیونی آن از شبکه یک تلویزیون سراسری ایتالیا، دهها میلیون مخاطب ایتالیایی در پربازدیدترین ساعات پخش یک برنامه تلویزیونی، تصاویری از چهره ایران معاصر را مشاهده کردند که چون توسط برنامهسازان ایتالیایی تهیه شده و از تلویزیون سراسری خودشان پخش شده بود، در خصوص صحت آن تردید نمیکنند.
*در جشنوارهای مانند جشنواره ونیز معمولاً به لحاظ سیاسی یک زاویههایی با ما دارند، شما تلاش داشتید یا رایزنیای بوده که شما بروید فعالیت کنید؟
– دو سالانههای ونیز، شامل شش بخش است که در بخش هنر آن، با رایزنیهای که از طرف رایزنی فرهنگی انجام یافته؛ ج.ا.ایران از پنجاهمین دوره؛ حضوری مستمر دارد. رایزنیها در خصوص چنین حضوری در بخش معماری نیز مسبوق به سابقه است؛ اما در بخش سینما، علیرغم اینکه انتخاب و معرفی آثار در ادوار گذشته فردی بوده؛ به نظر میرسد که طرف ایتالیایی علاقهمند به حضور نمایندگانی از جمهوری اسلامی ایران باشد. که در صورت اعلام آمادگی نهادهایی چون بنیاد سینمایی فارابی یا سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، رایزنی فرهنگی آمادگی پیگیری و رایزنی در این خصوص را دارد.
*شما تلاش میکنید از ایران چهرهای بسازید که چهره واقعی ایران است، ولی جشنواره فیلمی در آنجا برگزار میشود و فقط ونیز نیست، کن هم است؛ از ایران چیزی میرود که تمام کار شما را نابود میکند، فیلمی میرود که همه ایرانیان بدبخت هستند، بیچاره هستند که مدام به جان هم میافتند، این را نشان میدهد، رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی در رم نمیتواند ورود داشته باشد یا توقعاش چیست؟ و به شما برچسب دولتی بودن میزنند، ولی هنرمندان اینگونه نیستند؟
-بله؛ با احترام به ویژگیهای فنی و ارزش زیباییشناختی آثار این هنرمندان؛ متأسفانه محتوای برخی از این آثار، بازتاب دهنده کلیت واقعیت ایران معاصر نیست؛ و حتی به صرف صحت در مصادیق جزئی، گاهی به مقتضای زمان و مکان، حاوی پیام هوشمندانه و در راستای منافع ملیمان هم نیست؛ اما، ساز و کار چنین است که انتخاب این آثار توسط بخش دولتی و خصوصی ایتالیا منوط به نظر کارشناسی رایزنی نبوده و تبعاً تضمینکننده منافع ملی مورد ملاحظه ما در دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران نیست؛ اما حتی در چنین شرایطی، وجود تولیدات با کیفیت، امکان رایزنی در خصوص پیشنهاد محتوای جایگزین را فراهم میکند که غالباً به واسطه کمکاری بخشهای مختلف داخلی، در اختیار نیست و ما را با یکی از بزرگترین محدودیتهایمان مواجه میسازد؛ اینکه منافع ملی مطابق دیپلماسی فرهنگی کاملاً هدفگذاری شده و مشخص است؛ اما غالباً محتوای قابل عرضه برای تأمین آن هدف وجود ندارد. به عنوان نمونه، در حوزه عکاسی، ظرفیت برگزاری دهها نمایشگاه در طول سال وجود دارد. جالب است که محتوای این نمایشگاهها را میتوان با عکسهایی که خود ایتالیاییها در سفر به ایران گرفتهاند، تأمین کرد؛ اما علایق ایشان بیشتر معطوف به عکاسی از بیابانها و شهرهای کویری ایران؛ یا زندگی روستایی و عشایری است که علیرغم ارزش ذاتی و زیباییشناختیاش، از نقطه نظر دیپلماسی فرهنگی در برهه حاضر، حاوی پیامی است که ملاحظاتی نیز دارد.
*شما به سمت فعالیتهایی میروید که مزیت نسبی و دست برتر را داشته باشد، در حوزه سینما که این اتفاق وجود ندارد، شما از کنارش عبور میکنید؟
-نه! قطعاً عبور نمیکنیم. فعالیت ما یک بخش ساختاری و یک بخش محتوایی دارد. در وهله نخست، با رصد و کارشناسی فرهنگی تؤامان، امکانات را ارزیابی میکنیم و ضمن آسیبشناسی و برآورد ظرفیتها، ساختارهای فعالیت و همکاری منتج به منافع ملی را طراحی و با رایزنیهای خود بنیان میگذاریم. بر این مبنا، ما هر برنامه فرهنگی یا هنری را به نهادهای ذیربط در ایران معرفی میکنیم و مشروط به درخواست یکی از طرفین، ساختار همکاری را نیز طراحی میکنیم؛ این طراحی شامل برقراری ارتباط طرف درخواست کننده ایتالیایی یا ایرانی به طرف مقابل است که تنها منوط به اعلام آمادگی آن طرف، برقرار شده و مشروط به در اختیار داشتن محتوای مناسب، با هماهنگی و پیگیری اجرایی میشود. حال در خصوص دوسالانه سینمایی ونیز، همان طور که پیشتر هم گفته شد، در صورت اعلام آمادگی یکی از نهادهای سینمایی کشورمان، منوط به دراختیار داشتن آثاری که از نقطه نظر کیفی، استاندارهای این جشنواره را تأمین کند؛ ساختار گزینش فعلی قابل جایگزینی است.
البته در عمل، این ساختارها تنوع کمی و کیفی بسیاری دارند و محدود به جشنواره نمیباشند. به عنوان نمونه، در کنار دوسالانه هنر ونیز، فستیوال هنر تجسمی بولونیا نیز با ۵۰ سال قدمت وجود دارد که با رایزنیهایی که در حال انجامش هستیم، قصد داریم زمینه حضور هنرمندان ایرانی را برای اولین بار در این فستیوال فراهم کنیم؛ یا در حوزه اسلامشناسی، پس از رصد فعالیت کرسیهای اسلامی شناسی در دانشگاههای ایتالیا و واتیکان و آسیبشناسی نتایج حاصل از ارائه این آموزشها صرفاً به زبان عربی و محتوای اصول عقاید اهل تسنن، ساختار همکاری این دانشگاهها با یکی از مراکز آکادمیک آموزش علوم دینی کشورمان به نحوی که دورههای موقت و دائم شیعهشناسی به زبان انگلیسی برگزار شد، از سال ۱۳۹۱ طراحی و اجراء شده است. به عنوان نمونه از سال گذشته با عقد تفاهمنامه همکاری بین دانشگاه پالرمو، جامعهالمصطفی و رایزنی فرهنگی، دوره ثابت شیعهشناسی در مقطع دکترای این دانشگاه تأسیس شده است. این موارد را جهت ترسیم تصویری از تنوع کمی و کیفی ساختارهایی که در قبل به آن اشاره شد؛ و مدیریت جایگزینی؛ یا اولویتگذاری آنها مطرح کردم و سعی دارم با تشریح آن، به سیاستهای فرهنگیای اشاره کنم که به اشتراک گذاری آنها ممکن است؛ به افزایش بهرهوری دیگر نمایندگیهای فرهنگی نیز بینجامد.
مانع حضور ایتالیاییها در سفر به ایران، احساس عدم امنیت ناشی از تحریفات رسانهای است
*یعنی سیاست واحدی در رایزنیهای فرهنگی وجود ندارد؟!
-قطعاً سیاست واحد وجود دارد؛ اما تابع شرایط منطقهای فعالیت هر یک از رایزنان نیز میباشد. در برخی نمایندگیها؛ حوزه عملکرد محدود است؛ اما خوشبختانه در ایتالیا چنین نیست. مطابق یک سیاست فرهنگی واحد، رایزنان فرهنگی متولی مدیریت روابط فرهنگی برون مرزی هستند؛ نه تصدیگری و اجراء فعالیتهای فرهنگی. در واقع، ظرفیتهای مالی و نیروی انسانی و… رایزنیهای فرهنگی، برای نیل به اهداف چشمانداز، توان تصدیگری و اجراء را نداشته و باید بر مدیریت ظرفیتهای فرهنگی داخل و خارج متمرکز باشند. بر این مبنا، منطق اقتصادی ظرفیتهای مالی و انسانی حکم میکند که بهرهوری را با هدفگذاری و برنامهریزی دقیق برای نیل به آن افزایش داد و تحقق فرایند را با مدیریت کردن آن تضمین کرد.
به عنوان نمونه، رصدها در ایتالیا گویای وجود ظرفیت بالایی از گردشگران بالقوه است که مانعشان در سفر به ایران، احساس عدم امنیت ناشی از تحریفات رسانهای است. هدف ما در مقابل، تحریفزدایی از چهره واقعی ایران معاصر و امنیت داخلی آن میباشد و برای نیل به این هدف برنامههایی نیز داریم که به منافع ملی در اقتصاد مقاوتی منجر خواهد شد. اما در عین حال و به طور تأمان در خصوص این هدف و هدف گذاریهای همپوشان، به محدودیت ظرفیتهای مالی و نیروی انسانی خود نیز نظر داشته و همافزایی نهادهای فرهنگی داخلی و خارجی را در دستور کار داریم. در همین خصوص امسال رقمی حدود ۳ تا ۴ برابر بودجه تخصیصی سازمان جهت فعالیتهای مصوب را برای اجرای برنامههای فرهنگی از طرف ایتالیایی جذب کردهایم. به عنوان نمونه، در جریان برپایی نمایشگاه اختصاصی تجاری ج.ا.ایران در محل دائمی نمایشگاههای بینالمللی رم، بنیاد این نمایشگاه به رایزنی فرهنگی پیشنهاد کرد که غرفه فرهنگیای را در جریان این نمایشگاه دایر کند، فضای مورد نیاز رایزنی ۸۰ متر مربع مساحت داشت که کرایه هر متر مربع آن، ۳۰۰ یورو بود و به این ترتیب رقم کرایه ۲۴ هزار یورو برآورد شده بود؛ اما با رایزنیهایی که انجام شد موفق به در اختیار گرفتن رایگان این فضا شدیم که نهایتاً منفعت ملی را برایمان به ارمغان داشت.
کتاب «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» به زبان ایتالیایی ترجمه شده است
یکی دیگر از سیاستهای ما در رایزنی فرهنگی توجه به ذائقه مخاطب است. یعنی رصد؛ آگاهی محیطی و مخاطبشناسی فرهنگی است که در وهله نخست برای انجام بسیاری از برنامههای فرهنگی برای ما حائز اهمیت است. این مخاطبشناسی به ما میگوید که هنرهای تجسمی؛ موسیقی و سینما راههای مناسبی برای انتقال پیام و همکاری های فرهنگی در این کشور هستند. رویه رایزنی در انتشار کتابهای زیادی که ترجمه و چاپ کرده نیز همینگونه است. نظر به آمار پایین کتاب خوانی ایتالیاییها در اتحادیه اروپا و کیفیت نه چندان مطلوب محتوایی آن، ادبیات داستانی معاصر، یکی از بهترین گزینهها برای ترجمه و نشر در ایتالیا محسوب میشود که بر این مبنا؛ به عنوان نمونه، کتاب «سفر به گرای ۲۷۰ درجه» از رمانهای دفاع مقدس که با مشارکت رایزنی فرهنگی ترجمه شده و به زودی روانه بازار نشر ایتالیایی زبان خواهد شد.
این کتاب پیش از ترجمه و انتشار با ارائه بخشی از ترجمه آن به ۴ خواننده ایتالیایی، ذائقهسنجی شده بود. در خصوص فعالیتهای ترجمه و نشر یکی از نکات مورد توجه ما توزیع است بهگونهای که ناشرین مرتبط به شبکه توزیع در اولویت قرار دارند. کلیه این کتب حاوی پیامهای فرهنگی در راستای اهداف دیپلماسی فرهنگی ما است که در شرایط موجود، اگر مستقیماً توسط رایزنی منتشر شود، برچسب سیاسی خورده و با پیش فرض مواجه میشود؛ در حالی که انتشار آن توسط ناشر ایتالیایی، علاوه بر کاهش هزینهها و ارتقاء کیفی و تخصصی، امکان اتصال به شبکه توزیع و منتقل شدن پیام کتاب را فراهم می سازد. به عنوان نمونه ما ۱۷ سال پیش، لغت نامه فارسی – ایتالیایی/ ایتالیایی-فارسی ای را با همکاری انتشارات «آوالاردی» که متخصص نشر فرهنگ لغت است به چاپ رساندهایم. این فرهنگ لغت بدون مشارکت ما تا کنون ۱۷ بار تجدید چاپ شده و در معتبرترین کتابفروشی های ایتالیا عرضه میشود. چرا که این فعالیت در مسیر درستی قرار گرفته است.
به طور کلی نظر به جایگاه ایتالیا در تاریخ فرهنگ و هنر، ذائقه عمومی فرهنگی نیز در ایتالیا نسبتاً با کیفیت است و در هر تولید فرهنگیای؛ از چیدمان یک نمایشگاه گرفته تا طراحی و کیفیت چاپ یک کاتالوگ، باید این استاندارد بالای زیبایی شناختی را تأمین کرد، سیاست دیگرمان تعامل و تبادلات فرهنگی است که بخش مهم دیگری از فعالیتهای رایزنی فرهنگی را رقم میزند، یعنی انتقال تجربه و دانش ایتالیایی در حوزههایی که در آن پیشرو میباشند؛ نظیر باستانشناسی و حفظ و مرمت آثار باستانی؛ هنرهای تجسمی؛ موسیقی و سینما و… که به شکل جلب مشارکت ایشان جهت شرکت در همایشهای تخصصی، رصد و معرفی آثار جهت ترجمه و… تحقق مییابد و ضرورت تعامل و تبادل فرهنگی و ستاندن چیزی در خور آن چه داده میشود را تأمین میکند.
علاوه بر همافزایی و جذب مشارکت طرف ایتالیایی، بهرهگیری از توانمندیهای ایرانیان مقیم و انجمنهای مردم بنیاد ایرانیان مقیم نیز از سیاستهای فرهنگی ما در ایتالیا بوده است. به عنوان مثال، پس از برگزاری نمایشگاه مقایسه زندگی عشایری در ایران و ایتالیا، یکی از ایرانیان مقیم شهر برگامو که خود نسب قشقایی داشتند، موافقت مسئولان جشنواره فرهنگی بزرگ این شهر را در دعوت از چهار تن از هنرمندان عشایر کشورمان را با قبول تمام هزینههای اسکان، پذیرایی و سفر و اختصاص شبی به معرفی فرهنگ عشایر ایران در جریان برگزاری این جشنواره را اخذ کردند که رایزنی فرهنگی صرفاً با هماهنگی و پیگیری و در نهایت تأمین اقلام نمایشگاهی از موجودی رایزنی، در تحقق رخدادی مشارکت کرد که ۱۵۰۰ بیننده داشت.
*کاملاً آتش به اختیار؟
– بله! به عنوان نمونهای دیگر، چندی پیش جمعی از ایرانیان مقیم و دانشجویان جوان شمال ایتالیا، با دعوت از خانم آبیار، فیلم «نفس» از ساختههای ایشان را در دانشگاههای پلی تکنیک میلان و تورین نمایش دادند و رایزنی هم با پرداخت هزینههای اسکان کارگردان مدعو در این رخداد مشارکت کرد. اگر چه شمار ایرانیان مقیم ایتالیا اندک و پراکنده هستند، اما فرد فرد آنها میتوانند رایزنان فرهنگی ما باشند. نمونهای از چنین فعالیت فردیای، همایش و نمایشگاهی در خصوص معرفی فرهنگ و تمدن ایران بود که فروردین ماه امسال، یک خانم ایرانی در شهر کوچک محل سکونت خود برگزار کرد و در جریان آن، با هماهنگی و پیگیری رایزنی فرهنگی، ۴ تن از اساتید دانشگاهی ایرانی را نیز به این رخداد دعوت نمود، از همین رو، همواره در نشستهای دانشجویی، فعالیتهای مشابه در حد توان، نظیر نمایش فیلم را به دانشجویان ایرانی توصیه کردهام که در بسیاری موارد، فعلیت نیز یافته است.
مطابق آمارهای پلیس ایتالیا، ایرانیان ایتالیا یکی از کمترین آمارهای بزهکاری را دارند
* ارتباط ایرانیان مقیم با رایزنی فرهنگی به عنوان یک نهاد دولتی چقدر خوب است؟
-واقعیت این است که صرف نظر از دانشجویانی که برای ادامه تحصیل به ایتالیا آمده و بخشی از آنها پس از تحصیلاتشان به ایران باز میگردند؛ غالب ایرانیان مقیمی که به دلایل سیاسی؛ اجتماعی یا اقتصادی تصمیم به مهاجرت و اقامت در ایتالیا گرفته اند، یک وجه انتقادی نسبت به ایران نیز در تصمیمشان منطوی است و احتمالاً برخی از ایشان چنین موضع انتقادیای در خصوص نماینده دولت ج.ا.ایران در ایتالیا نیز دارند. ما این پیش فرض را به مثابه قاعده بازی پذیرفتهایم و میدانیم که رفع این گونه پیش فرضها، به کیفیت تعاملاتمان با ایرانیان مقیم وابسته است. فراسوی اختلاف دیدگاههای سیاسی و عقیدتی، اشتراک در هویت ملی و دینی و منافع مشترک در ارائه چهره واقعی ایران و ایرانی به نحوی که ضامن عزت و کرامت هموطنان عزیزمان و منتج به ارتقاء جایگاهشان باشد، زمینه تعامل را فراهم میسازد که اخلاقیات و روحیات «وصل کردن»؛ و نه «فصل کردن» را میطلبد. خوشبختانه مناسبات رایزنی فرهنگی با ایرانیان مقیم؛ به ویژه دانشجویان ایرانی، به روایت خود ایشان، بسیار نزدیک و دوستانه است. این امر علاوه بر مساعی رایزنی، به کیفیت جامعه خوشنام ایرانیان ایتالیا که مطابق آمارهای پلیس این کشور، یکی از کمترین آمارهای بزهکاری را دارند نیز باز میگردد.
*از جامعه ایتالیا بگویید؟
– جامعه پیر است و تعداد بازنشستگان بالا و تبعاً به واسطه کمیت بالای دریافتکنندگان حقوق بازنشستگی؛ دیگر خدمات اجتماعی مطلوب نیست. آمار قابل توجهی از جوانان جویای کار بیکار میباشند و بدهی ملی نیز اندک نبوده و بحران اقتصادی در جریان است و…
*وضعیت مسلمانان آنجا چگونه است؟ چقدر جمعیت مسلمان دارد؟
– ایتالیا حدود ۶۰٫۶ میلیون نفر جمعیت دارد و شمار مهاجران آن نیز ۵٫۸ میلیون نفر است. از مجموع این جمعیت، ۲٫۶ میلیون نفر مسلمان هستند که ۱٫۷ میلیون نفر ایشان مهاجر و ۹۰۰ هزار نفر ایشان مهاجرین یا ایتالیاییهای مسلمان دارای شهروندی هستند. این جمعیت غالباً مهاجر غیر قانونی یا پناهجو بوده و پایگاه اقتصادی و اجتماعی چندان مطلوبی در جامعه مبدأ و میزبان ندارند و تعداد شیعیان در میان ایشان بسیار اندک است و به سختی به ۳۰ هزار نفر میرسد.
*شما با آنها ارتباط دارید؟
-بله! علاوه بر شاخصترین مراکز؛ انجمنها و مؤسسات اسلامی یا اندیشمندانی که در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی فعال میباشند، ارتباط نزدیکی با شیعیان ایتالیا که عمدتاً مهاجران ایرانی؛ افغانی؛ پاکستانی و لبنانی هستند نیز برقرار است. این ارتباط به ویژه در قالب پشتیبانی و همکاری در فعالیتهای فرهنگی مذهبی، با انجمن شیعی المهدی(عج) و انتشارات «عرفان» شهر رم؛ و مرکز التوحید و امام علی(ع) در شمال ایتالیا در جریان است.
* ارتباط با آنها جدی است؟
– همسان با امور ایرانیان که ادارهای نیز در سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی به آن اختصاص یافته است؛ پشتیباتی مادی و معنوی از شیعیان و ارتقاء سطح کیفی حضور ایشان در جامعه میزبان از جدیترین چشم اندازهای دیپلماسی فرهنگی ج.ا.ایران است.
*فارسی بلد هستند؟
– تعدای از ایشان که به واسطه ازدواج با ایرانیان مشرف شده یا پس از تشرف، همسر ایرانی اختیار کردهاند، با زبان فارسی آشنایی دارند؛ اما غالب ایشان، به زبان ایتالیایی و انگلیسی صحبت میکنند.
*وهابیت و عربستان آنجا فعالیت دارد؟
-بله، قریب به اتفاق مسلمانان ایتالیا اهل تسنن هستند و مراکز؛ انجمن ها و مؤسساتشان را نیز با اندیشههایی که اندیشه وهابی و سلفی در میان آنها غالب است، اداره میکنند. بزرگترین مسجد رم، تنها نهاد اسلامی ایتالیا که مورد تأیید نهاد ریاست جمهوری این کشور نیز است، با حمایت مالی عربستان سعودی بنا شده و اداره میشود. البته همچنان که ما، شیعیان ایتالیا را به همزیستی مسالمتآمیز با برادران دینی اهل تسننشان توصیه میکنیم، خود نیز مناسباتمان را با مرکزی که این مسجد را اداره میکند حفظ کرده و موافقت ایشان را نیز در خصوص اجراء برنامههای دینی-فرهنگی از جمله تواشیح و برپایی نمایشگاه هنر دینی و خوشنویسی اسلامی در محل این مسجد، در ماه مبارک رمضان آتی، جلب نموده ایم.
توصیف جالب مدیر «کورئیس» از زیارت بارگاه رضوی
* دیدگاههایشان تند است؟
– جمعیت اهل تسنن ایتالیا نسبتاً دیدگاههای متعادلی دارند. یکی از مهمترین و پورنفوذترین اتحادیههای اسلامی اهل تسنن در ایتالیا «کورئیس COREIS» است. چندی پیش با هماهنگی و پیگیری رایزنی فرهنگی، یحیی پالاویچینی مدیر این اتحادیه را به عنوان مهمان، برای شرکت در همایش «مشهد پایتخت جهان اسلام» به این شهر مقدس اعزام کردیم. پس از بازگشت، آنچنان تأثیر مثبتی از فضای معنوی مشهد مقدس گرفته بود که سخنان و نوشتههایش در این خصوص به بهترین تبلیغ برای تشیع مبدل شد. در ملاقاتی که با ایشان داشتم میگفت، ما جماعت سنی چرا باید از زیارت جدمان حضرت علی ابن موسی الرضا غافل باشیم؟ یا در مقام قیاس میگفت: «برای کنترل و نظم جمعیت، در مسجد الحرام با باتوم زوار را میزنند و در مشهد مقدس، با پر قو زائرین را نوازش میکنند». این سفر خود پایهای شد، برای دو برنامه فرهنگی در خصوص معرفی مشهد پایتخت فرهنگی جهان اسلام که قرار است سال آتی با همکاری ایشان و مرکز متبوعش به انجام رسانیم.
ممیزی در ایتالیا وجود ندارد!
* کار ویژه وزارت فرهنگ در ایتالیا چیست؟ عملکردشان بیشتر نظارتی است یا تولیدی؟
– نام این وزارتخانه در ایتالیا، «وزارت میراث و فعالیتهای فرهنگی و گردشگری» است. به این ترتیب بخش میراث فرهنگی و گردشگری نیز در این وزارتخانه ادغام شده است. این وزارتخانه، معاونتها؛ دوائر؛ کمیتهها؛ دپارتمانها و مراکزی دارد که ماهیت عملکردشان نظارتی نیست؛ بلکه بیشتر حمایتی است و موزهها و سایتهای باستانشناسی خاصی را نیز مستقیماً مدیریت میکند. در کنار این وزارتخانه، استانداریها و شهرداریها نیز دپارتمانهای فرهنگیای دارند که با بودجه مستقل، رخدادهای فرهنگی متنوع و جشنوارههای پرشماری را برگزار یا حمایت میکنند.
*ممیزی هم دارند؟ مثلاً کتابی که مروج فاشیست باشد اجازه دارد منتشر شود؟
– ممیزی وجود ندارد؛ اما قوانین بسیاری کلی و صریحی نظیر رعایت حقوق مؤلفان؛ پرهیز از انتشار اثر با محتوای مروج خشونت و کودک آزاری و… وجود دارد که به شرط رعایت آن، محدودیت دیگری در بین نیست.
*در حوزه فیلم چطور؟
– نظر به پر مخاطبتر بودن رادیو؛ تلویزیون و سینما در ایتالیا؛ اگرچه در این حوزه نیز ممیزیای در کار نیست، اما شرکتهای پخش یا مدیران سالنهای سینما و شبکههای تلویزیونی نظر به مسئولیت قانونیای که برایشان به همراه خواهد داشت، در خصوص رعایت قوانین کلی و صریح سابق الذکر، دقت بیشتری معمول داشته و رعایت اصول منع پخش تصاویر قبیحه نگار؛ یا ردهبندی دقیق سنی برنامهها حسب محتوا و اعلام این ردهبندی را نیز در دستور کار دارند.
منبع: فارس