تاریخ انتشار :

دکتر سید مهدی مصطفوی

وظایف سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در قبال شیعیان جهان

مؤسسه شیعه شناسی یکی از موفق ترین مؤسساتی است که در زمینه های پژوهشی مربوط به شناخت شیعه قدم به میدان گذاشته و کارهای ارزشمندی را هم علی رغم مدت کوتاه فعالیتش ارائه داده است . مسلماً ارتباط این مرکز با مراکز تحقیقاتی مشابه در خارج از کشور و ارتباط با شخصیت های علمی محبوبی که در دنیا وجود دارند می تواند کمک بسیار خوبی برای انتقال این معارف و تجربیات باشد.

download

 به گزارش رهیافتگان (پایگاه جامع مبلغین و تازه مسلمانان )، مهدی مصطفوی کارشناس ارشد روابط بین الملل و دکترای مدیریت راهبردی است مردی که سابقه کاری اش نشان می دهد یک دیپلمات است. فرمانداری بم، معاون و رئیس اداره سوم سیاسی وزارت امور خارجه، سفیر جمهوری اسلا می ایران در اتریش و آلمان، دفتر نمایندگی دائم سازمان ملل در وین، یونید و آلمان، معاون پشتیبانی امور سیاسی وزیر امور خارجه، قائم مقام و سرپرست معاونت بین الملل دفتر مقام معظم رهبری و قائم مقام وزیر امور خارجه سمت های مهدی مصطفوی پیش از آمدن به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلا می ا ست.

مستدعی است در ابتدا گزارشی کلّی از وضعیت عمومی شیعیان جهان ارائه دهید.

بسم الله الرحمن الرحیم . واقعیت این است که بعد از انقلاب اسلامی و به تبع آن در ایران ، یکی از آثار انقلاب این بود که شیعیان در دنیا یک مرجعی پیدا کردند و برای آنها یک پشت گرمی ایجاد شد که احساس کردند می توانند مورد حمایت قرار گیرند و از آن حالت غربتی که با آن مواجه بودند درآمدند. چون یک نظام اسلامی با تفکر شیعی به خاطر اکثریت قریب به اتفاق ملّت شیعه در ایران می توانست به عنوان پشتوانه شیعیان قرار گیرد، این پشتوانه باعث شد که شیعیان در دنیا از رشد خوبی برخوردار شوند و اگر بخواهیم جایگاه امروز شیعیان را با تمام سال های قبل مقایسه کنیم ، خوشبختانه به لطف خداوند و با تلاش رهبری ، مسئولان و ملت ایران ، جایگاه شیعیان در دنیا بسیار بهتر از قبل است . البته راه درازی در پیش است تا شیعیان به جایگاه اصلی و واقعی خودشان در جهان برسند و از حقوق مدنی خود در دنیا برخوردار شوند.

ما باید در مجموعه مسلمانان جهان ، شیعیان را ببینیم و جایگاه شیعیان را در جهان اسلام ترسیم کنیم . باید یک کار مقایسه ای انجام بگیرد تا مشخص شود وضعیت مسلمانان امروز در دنیا در مقایسه با سال های قبل چگونه است مخصوصاً اگر یک دورانی را زمان شروع انقلاب در نظر بگیریم ، شیعیان امروز در دنیا در مقایسه با شیعیان قبل از انقلاب در چه جایگاهی قرار گرفته اند؟ واقعیت این است که می شود به عنوان یک تحول بین المللی که شاید نمونهء بسیار کمی داشته باشد متوجه شد که چگونه یک تفکر توانست در طول مدت زمان کوتاه رشد بسیار گسترده ای را نشان دهد. این رشد گسترده نمی تواند دلیلی جز غنای این تفکر داشته باشد. بحمداللّه غنای این تفکر خودش مهم ترین عامل برای رشد و گسترده شدن این بینش شیعی در جهان بخصوص در جهان اسلام است . یک زمان وقتی صحبت از شیعه می شد، مردم دنیا حتی کسانی که اهل سیاست ، جغرافیا و تاریخ و شناخت روابط بین الملل بودند، شیعیان را یک گروه کوچک مغفول و مطرود و گروهی که معلوم نیست تفکرشان چیست می شناختند و جایگاهی برای شیعیان قایل نبودند. اینکه چرا این طور بود، دلایل خاص خود را دارد در جای خود باید بدان پرداخت . الحمدللّه به برکت انقلاب اسلامی فرصتی ایجاد شد که جمهوری اسلامی بتواند تفکر شیعی را بیان کند و به دنیا عرضه نماید. این توجه که به علت وقوع انقلاب ایجاد شده بود، کمک کرد عرضه تفکر شیعی مورد علاقه و توجه قرار گیرد و به آن عنایت شود.

پیش از انقلاب شیعیان صاحب قدرت سیاسی و مادی به شکل امروزی نبودند و معمولاً فقیرترین افراد را تشکیل می دادند. گوشه نشین ترین افراد شیعیان بودند، در هیچ یک از محافل و کنفرانس های علمی شیعیان را دعوت نمی کردند و جایگاهی برای آنها قایل نبودند. اما بعد از انقلاب کم کم این جلب توجه نسبت به شیعیان باعث شد که شیعیان خود را دوباره بیابند و بتوانند دور هم جمع شوند و جایگاهی را برای خود ایجاد کنند. تشکیل حکومت اسلامی در ایران که مبتنی بر تفکر انقلاب شیعی و مبتنی بر عقلانیت غنی شیعی بود، به تدریج در محافل بین المللی و سیاسی هم جای خود را باز کرد و در آکادمی های تحقیقاتی و در دانشگاه ها توجه استادان و متفکران جلب شد که این نظام حکومتی مبتنی بر دیانت که ایران آن را تبلیغ می کرد ابعاد، مبانی و راه کارهای آن چیست . شیعه این تفکر را در محافل علمی مطرح کرد و کتاب های بسیار زیادی از بعضی دوستان و دشمنان تفکر شیعه نوشته شد یعنی عملاً امروز ما شاهد این هستیم که خوشبختانه جلساتی که در جهان اسلام تشکیل می شود حتماً یکی از ارکان این جلسات متفکران شیعی هستند، به عنوان کسانی که می توانند مبانی اسلامی را تبیین نمایند و در مقابل غیرمسلمانان از آن دفاع کنند. این متفکران شیعه که مورد احترام برادران اهل سنت هستند، جایگاه مورد احترامی را در این محافل دارند. برای نمونه ، در مجالس کنفرانس اسلامی ، از جمله در کمیته های علمی و سیاسی ، متفکران شیعی بسیار محترمانه و فعال در این جلسات شرکت می کنند و یکی از پایه های اصلی کنفرانس یعنی مجموعه کشورهای اسلامی را تشکیل می دهند. امروز ما در محافل علمی ، دانشگاه های معروف دنیا و کرسی های اسلام شناسی که معطوف به شیعه شناسی می باشند، حضور متفکران شیعی را بسیار فعال می بینیم . کتاب های دقیقی که مبانی فکری شیعیان را تبیین می کنند و پایان نامه هایی که از کمیت و کیفیت بالایی برخوردارند، نشان دهندهء حضور فعال و حضور بالای تفکر شیعی در محافل علمی است . شیعه به خاطر موقعیت فکری خاصی که دارد، یعنی جامع نگری به مسائل خلقت ، جهان ، مسائل بین المللی ، و مشکلات جوامع و نگاه سیستمی و جامع به مسائل ، توانسته است در موضوعات سیاسی هم یک جایگاه خوبی ایجاد کند و از این طریق ، فرق اسلامی را به هم متصل کند یعنی الان شیعیان یکی از منادیان قوی برای اتحاد مسلمانان هستند. ما شاید هیچ گروهی ، هیچ مذهبی و هیچ مجموعه ای را در جهان اسلام نداشته باشیم که از نظر فعال بودن بتوان آن را با شیعیان مقایسه کرد.

شیعه در ایجاد اتحاد بین مسلمانان بسیار فعال و صاحب نظر است . این به خاطر جامع نگری تفکر شیعی است . ما در کنار تلاشی که برای متحد کردن شیعیان انجام می دهیم تا این علقه موجود بین شیعیان را حفظ کنیم و گسترش دهیم ، همزمان به لحاظ این جامع نگری تفکر شیعی توانسته ایم بهترین ارتباط را با مذاهب دیگر و برادران اهل سنت برقرار کنیم و همواره ارتباط بین ایران و کشورهای اسلامی یک ارتباط بسیار نزدیک و دوستانه بوده است . از این رو، تلاش کرده ایم تا بتوانیم این ارتباط را نهادینه نماییم و پایه های مستحکمی را برای این ارتباطات برقرار کنیم . خوشبختانه تلاشی که شیعیان برای بازیابی جایگاه خود کردند ثمر داد. اگر در گذشته در افغانستان کسی برای شیعه جایگاه سیاسی قایل نبود و علی رغم جمعیت قابل توجه ، مطرود بودند و حقوق اجتماعی حقه را نمی توانستند دریافت کنند، امروز بحمداللّه توانسته اند جایگاه خود را بهبود بخشند و در حاکمیت با برادران اهل سنت همدوش همدیگر به کشورشان خدمت کنند. اگر یک روزی در عراق شیعیان علی رغم جمعیت قابل توجه ، جایگاه نداشتند، امروز به یُمن و برکت همین ارتباطات شیعیان و تفکر معقول و منطقی آنان ، هم خود مردم عراق و هم مسلمانان دنیا و هم کشورهای غیراسلامی دنیا پذیرفته اند که شیعه می بایست جایگاهی در حاکمیت داشته باشد و امروز شیعه آن حق طبیعی برخورداری از موقعیت اجتماعی خود را دارد. این احقاق حقوق شیعیان که ما در دنیا شاهد آن هستیم ، شاید در طول تاریخ بی سابقه باشد. این شرایطی که برای شیعه به وجود آمده منشأ آن انقلاب اسلامی در ایران است . امروز به یمن ارتباط نزدیک شیعیان با همدیگر و همبستگی و پیوستگی بین شیعیان و مسلمانان در دنیا، الحمدللّه جایگاه شیعیان نسبت به قبل وضعیت بسیار بهتری پیدا کرده است . اینها نشان می دهد که یک راه آماده و قابل بهره برداری جلوی ما باز شده است که بتوانیم به رشد شیعیان و استحکام ارتباط شیعیان با هم و با بقیه برادران مسلمان در دنیا امیدوار باشیم ، یعنی باور به این مسئله که این ارتباط می تواند گسترش یابد، راهی را پیش روی ما قرار می دهد که در آینده به سمت هرچه وسیع تر و عمیق تر کردن این ارتباطات بپردازیم .

امروز اگر در زمینه های فرهنگی دنیا رشد داشته ایم نشان می دهد که پذیرش در دنیا وجود دارد و باید در این زمینه بهتر فعالیت کنیم . امروز مراکز تحقیقاتی و پژوهشی ایران که درباره تفکر شیعی فعالیت می کنند با قبل از انقلاب قابل مقایسه نیستند. قبل از انقلاب جوان هایی که دنبال به دست آوردن یک مقاله با محتوای اسلامی بودند باید به سراغ جزوات در راه حق یا مجله مکتب اسلام می رفتند و آنها را می خواندند یعنی مسائل اسلامی در همین یکی دو تا مجله و جزوه خلاصه می شد. اما امروز خوشبختانه ما صدها مجله و مؤسسه تحقیقاتی و مجلات تخصصی شیعی در ابواب مختلف داریم که بسیار فعالند.

علت این رشد چیست؟

یکی از دلایل آن ، تقاضای زیاد و رو به افزایش در این زمینه است که باید متناسب با آن ، عرضه نیز افزایش یابد. خوشبختانه مؤسسات و مراکزی که در زمینهء شیعیان کار می کنند استعداد خوبی برای این کار دارند. ما باید دنبال این باشیم که از تمام این استعدادها استفاده کنیم و از کارهای موازی جلوگیری نماییم . تجمیع این استعدادهای ارزشمندی که در مملکت به وجود آمده ، هم به بالندگی کارهای علمی می انجامد و هم در خارج از کشور می تواند مؤثر باشد. تشنگی که امروز برای دریافت تفکر شیعی در دنیا وجود دارد در گذشته به این میزان نبود. امروز اتفاقاتی که در دنیا می افتد، از ۱۱ سپتامبر گرفته تا این جنایاتی که در تعدی حقوق انسان ها در دنیا می شود، این سؤال را برای انسان ها پیش آورده است که چه کسی و چه حزبی می خواهد انسان های مظلوم را نجات دهد؟ خیلی ها به این نتیجه رسیده اند که الگوی انقلاب اسلامی ایران و این تفکر پاسخگوی خوبی است چون می بینند امروز ندای حمایت از مستضعفان از ایران بلند است با این قدرت و صلابت و استدلال و مبتنی بر منطق . همین امر، تشنگی مردم دنیا به دریافت معارف ما و علاقه به ارتباط با ما را بیشتر کرده است . امروز کمتر سمیناری در دنیا برگزار می شود که بحث اسلام و اخلاق و معنویت در آن مطرح باشد و از شیعیان دعوت به عمل نیاید. حتماً یک رکن آن شیعیان هستند. ما اگر برنامه ریزی کنیم که این مراکز علمی داخل را با مراکز و توده های مردم خارج از کشور مرتبط کنیم و به یک شکل بسیار طبیعی از راه های مختلفی این ارتباط را برقرار نماییم دستاوردهای خوبی خواهد داشت . در این رابطه ، مراکز رسمی مثل وزارت امور خارجه ، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و وزارت ارشاد و نیز مراکزی که رسمی و دولتی نیستند مثل مجمع جهانی اهل بیت و تقریب مذاهب می توانند تسهیلات خوبی را فراهم کنند. اینها ذخایری هستند که کاملاً آمادگی فراهم کردن بستر خوب را برای ایجاد این ارتباط با خارج از کشور و انتقال تجربیات و معارف دارند. خدا کمکمان کند که در این وظایف موفق باشیم .

برای ارتقای وضعیت شیعیان جهان چه سازوکارهایی باید صورت گیرد؟ کارهایی را که جمهوری اسلامی ایران برای بهبود وضعیت شیعیان جهان انجام می دهد، تا چه حد کارساز می دانید؟ کمبودها در کجاست؟

در این زمینه کمبودهای زیادی وجود دارد که باید برطرف شود. تعداد زیادی از شیعیان در کشورهای مختلف زندگی می کنند که از حقوق مدنی مناسب برخوردار نیستند و جایگاه اجتماعی متناسب با خود را ندارند. طبیعی است که حقوق اجتماعی ایجاب می کند شیعیان بتوانند از جایگاه واقعی خود برخوردار شوند. به هر حال ، ما خوشحالیم از اینکه می بینیم امروز در کشورهایی که اکثریت شیعه در آنها وجود دارد (مثل لبنان ، عراق ، افغانستان و بعضی کشورهای دیگر) شیعیان توانستند در حاکمیت قرار گیرند. از این بابت خوشحال هستیم که به تبع جمهوری اسلامی ایران ، این شیعیان هم توانستند از یک جایگاه قانونمند در کشور خود برخوردار شوند. اما امروز اگر ما ۲۵۰ میلیون شیعه در جهان داشته باشیم ، این تعداد شیعیان واقعاً در مقایسه با این کمیت هنوز از کیفیت متناسب با جایگاه خود برخوردار نیستند، که این مسئولیت ما را افزایش می دهد. ما فکر می کنیم شیعیان در دنیا با توجه به اینکه دارای تفکر منطقی هستند و عالمانه زندگی می کنند و حرکت هایشان را برنامه ریزی می کنند، مخاطبان بین المللی زیادی دارند و توانسته اند نظر ملّت ها و دولت های مختلف را جلب کنند و با ایجاد اعتماد، زمینه مسالمت آمیزی را با دیگران فراهم کنند. شیعیان اثبات کرده اند که بیشترین تلاش را برای زندگی دوستانه و مسالمت آمیز و منطقی با اقوام و ملل دیگر و بیشترین تحمل را برای مواجهه با تفکرات دیگر دارند و این برخاسته از منطق قوی تفکر شیعی است که با عقل گرایی و اصول گرایی می توانند با تفکرات دیگر مواجه شوند. به همین دلیل ، شیعیان در هر جامعه ای که زندگی می کردند می توانستند اعتماد طرف مقابل را جلب کنند و همواره محوری برای وحدت و انسجام در بین مسلمانان و ادیان دیگر می شدند. امروز بدون شک شیعیان و علمای شیعه محور گفت وگوی بین ادیان هستند و مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران هم با اعتقاد از گفت وگوی بین ادیان و تمدن ها و مذاهب حمایت کردند و این به خاطر سعه صدر شیعیان و تفکر منطقی شیعیان بوده است که آنها را به عنوان یک محور ثبات و انسجام در دنیا معرفی کرده است و باعث شده است که شایعات دشمن خنثا شود.

آیا به طور رسمی برای سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، شرح وظایفی در قبال شیعیان جهان وجود دارد؟

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مرکزی است که وظیفه دارد بین کلیه دستگاه های کشور که توان فعالیت فرهنگی در خارج از کشور دارند هماهنگی ایجاد کند. یکی از وظایف این سازمان تبلیغ تشیّع و تفکرات اسلامی و منطق انقلاب اسلامی در خارج از کشور است ، با این هدف و با این نیت که تفکر تشیّع می تواند محور وحدت بین مذاهب اسلامی و ادیان الهی باشد. ما تلاشمان بر این است که با ایجاد هماهنگی بین کلیه دستگاه های فرهنگی کشور بتوانیم امکانات و برنامه های فرهنگی خارج از کشور را هماهنگ کنیم و این امکانات هماهنگ را به مسلمانان جهان ، بخصوص شیعیان ، ارائه کنیم و بتوانیم از همهء این امکانات به منظور حمایت از حقوق قانونی شیعیان در دنیا استفاده کنیم . تلاش سازمان فرهنگی علوم اسلامی این است که بتواند معارف اسلامی و شیعی و تفکرات اهل بیت (ع ) را در بین نخبگان کشورها از طریق برگزاری نشست ها و اجلاس ها، رسانه های گروهی مختلف ، نشر کتب و مجلات و سایت های الکترونیکی منتقل کند و با مخاطبان کشورهای مختلف ارتباط برقرار نماید.

سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی چگونه به شیعیان جهان خدمات رسانی می کند و چه تمهیداتی در زمینه ارتقای وضعیت شیعیان جهان می تواند انجام دهد؟

یکی از وظایف مهم سازمان ارتباطات اسلامی ارتباط با ملّت هاست و این ارتباط را از طریق رایزنی های فرهنگی و با هماهنگی سفارتخانه های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور برقرار می کند. یکی از وظایف سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، اعزام مبلغان به خارج از کشور است . این افراد که عمدتاً از شخصیت های علمی و دینی هستند، به کشورهای مختلف اعزام می شوند تا از نزدیک با مخاطبان خارج از کشور، اعم از ایرانی های مقیم و شیعیان و مسلمانان و سایر ادیان الهی آن کشور ارتباط برقرار نمایند و معارف اسلامی و تفکرات اهل بیت (ع ) را به آنان منتقل کنند. موضوع اعزام مبلغان یکی از موضوعات در دست کار سازمان فرهنگی ارتباطات اسلامی است . شیعیان در دنیا نیازهای متنوعی دارند. شاید از مهم ترین نیازهای شیعیان (برای حمایت از آنها و ارتقای جایگاه اجتماعی شیعیان در کشورهای مختلف ) ارتقای سطح معلومات و معارف دینی و ارتقای جایگاه اقتصادی آنها در خارج از کشور است . سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با هماهنگی بخش های مختلف کشور و ارتباطی که با دستگاه مجریه کشور دارد سعی می کند از تمام نیرو برای این ارتقا بهره بگیرد.

یکی از نیازهایی که ما در کشور داریم این است که اطلاعات مربوط به شیعیان جهان را به روز در دست داشته باشیم . یکی از وظایف رایزنی های فرهنگی رصد کردن فعالیت های شیعیان ، به دست آوردن نقاط قوت و ضعف شیعیان ، مشخص کردن توانمندی ها و فشارهایی که به شیعیان وارد می شود و نهایتاً تعقیب کردن عادات و رفتار و جایگاه شیعیان در کشورهای مختلف است . تلاش ما بر این است که ان شاءالله بتوانیم با این رصدی که نسبت به جایگاه و موقعیت شیعیان در خارج از کشور داریم ، آن را با یک روش مناسبی در اختیار مراکز تحقیقاتی ، پژوهشی و اجرایی و محققانی که دنبال تحقیق در مورد وضع شیعیان هستند قرار دهیم . واقعیت این است که در این رابطه ، کمبودهایی در سازمان داریم ، چه در بحث تجهیز و حمایت که بتوانند موضوع رصد کردن فعالیت شیعیان را در جهان انجام دهند و چه در زمینه انتقال این اطلاعات به مراکز مختلف ، که امیدواریم این نقایص برطرف شود. درست است که شیعیان تنها در چند کشور اکثریت را تشکیل می دهند، ولی واقعیت این است که به صورت پراکنده در اقصا نقاط دنیا، در آفریقا و آمریکا و آسیا و در همه جا حضور دارند. ما وظیفه خود می دانیم همان طور که به فکر شیعیانی که اکثریت یک کشور را تشکیل می دهند هستیم و دغدغهء آنها را داریم و خود را موظف حمایت از آنها می دانیم ، به همان نسبت هم به فکر دیگر شیعیانی که در اقلیت اند باشیم . شیعیان هر جا باشند عزیز و محترم هستند و ما خود را موظف به حمایت از آنها می دانیم . به هر حال ، شیعیان در اکثر کشورها به خاطر جایگاه فکری و عقیدتی و توانمندی هایی که دارند معمولاً مورد اعتماد هستند و بسیاری از آنها از امکانات مالی خوبی برخوردارند، ولی سعی ما بر این است که اقشار ضعیف آنها هم مورد حمایت قرار گیرند. متأسفانه هنوز شاهد این هستیم که در برخی کشورها شیعیان حتی از داشتن یک مسجد هم محروم هستند یعنی از جایی که بتوانند برای عبادت دور هم جمع شوند و حق قانونی خود را داشته باشند محرومند. البته بعضی از این محرومیت ها دلایل سیاسی و اقتصادی دارند. به هر حال ، حمایت از شیعیان برای انجام وظایف قانونی خود در کشورها وظیفه ماست و سعی می کنیم از همهء امکانات برای این حمایت استفاده کنیم .

به نظر شما چه کارهایی در اولویت قرار دارد و نقش مؤسسه شیعه شناسی در این زمینه چیست؟ به بیان دیگر، مؤسسه شیعه شناسی چه کارهایی را باید در اولویت قرار دهد؟

خوشبختانه مؤسسه شیعه شناسی تلاش خوبی را برای شناسایی جایگاه شیعیان و توانمندی ها و نقاط ضعف آنها را در کشورهای مختلف انجام داده است . یکی از نقش های مهم این مؤسسه به عنوان یک مؤسسه پژوهشی ، این است که نتیجه تحقیقات و اطلاعات خود را در اختیار سایر مراکز قرار دهد. البته من فکر می کنم این مؤسسه می تواند حلقه وصلی بین دستگاه های مختلف که هر کدام می توانند به نحوی به جهان تشیّع کمک نمایند باشد. به هر حال ، مؤسسه از طریق انتشار کتاب ها و نشریات و نیز برگزاری جلسات وظیفهء اطلاع رسانی را هم بر عهده دارد. اطلاع رسانی مهم ترین نقش را در ایجاد هماهنگی و استفاده از توانمندی های افراد و کمک گیری از آنان برای شیعیان کشورهای مختلف دارد. این یکی از وظایف مهم مؤسسهء شیعه شناسی است . این مؤسسه با توجه به اینکه یک مؤسسه دولتی نیست و یک مؤسسه مردمی به شمار می رود و محققانی در آن فعالیت می کنند که دیدگاه سیاسی و گروهی ندارند، فعالیت هایش مورد احترام است . از این رو، نتایج فعالیت های مؤسسه قابل توجه است و کلیه دستگاه های فرهنگی و اجرایی می بایست در جریان نتایج تحقیقات و اطلاعاتی که مؤسسه به دست می آورد قرار گیرند و به عنوان مؤسسه ای که تحقیقات آن قابل استناد می باشد، برای طراحی برنامه های اجرایی شان از آن بهره بگیرند.

ما گمان و ادعایمان این است که تقویت شیعه ، تقویت اسلام و مسلمانان است . منافع مسلمانان ، چه بخواهیم و چه نخواهیم ، به هم گره خورده است و ما اگر بخواهیم منافع مسلمانان را در دنیا حفظ کنیم و ارتقا دهیم ، حتماً باید شیعیان به صورت قوی در جهان اسلام حضور داشته باشند. حتی اعتقاد ما بر این است که اگر مسلمانان در دنیا به صورت قوی حضور داشته باشند و منافع آنها حفظ شود، منافع بشریت و حقوق ابناء بشریت نیز حفظ خواهد شد چون کسانی که در واقع با سوء استفاده از حقوق بشر در دنیا ظلم می کنند معدود هستند اکثریت مردم جهان ، از ادیان مختلف ، کسانی هستند که توسط آنها مورد ظلم قرار گرفته اند. از این رو، ارتباط بین مسلمانان و دیگران باعث حفظ حقوق ابناء بشر است . تلاش ما بر این است که بتوانیم شیعیان را متحد کنیم تا جهان اسلام متحد شود و جهان اسلام که متحد شد، ان شاءاللّه حفظ حقوق بشر محقق شود.

مؤسسه شیعه شناسی یکی از موفق ترین مؤسساتی است که در زمینه های پژوهشی مربوط به شناخت شیعه قدم به میدان گذاشته و کارهای ارزشمندی را هم علی رغم مدت کوتاه فعالیتش ارائه داده است . مسلماً ارتباط این مرکز با مراکز تحقیقاتی مشابه در خارج از کشور و ارتباط با شخصیت های علمی محبوبی که در دنیا وجود دارند می تواند کمک بسیار خوبی برای انتقال این معارف و تجربیات باشد. مراکزی مثل وزارت امور خارجه نیز می توانند کمک خوبی برای تسهیل این ارتباط باشند. الان امکانات ارتباطی خوبی در دسترس است که باید از آنها استفاده شود. باید این تماس ها دائماً برقرار باشد و مبادلات فکری به طور مداوم برگزار شود. برگزاری سمینارها و میزگردهای مشترک ، مبادلات فرهنگی و تبادل استاد و دانشجو زمینه های خوبی هستند که می شود امکانات قانونی این ارتباط را پیش بینی و فراهم کرد.

در زمینه شیعیان جهان ، دستگاه های دولتی و غیردولتی متعدّدی در ایران مشغول فعالیت هستند. آیا ضرورت ندارد که یک نشست سالانه برگزار شود و در آن ، تبادل اطلاعات ، مشاهده راه کارها و سپس تقسیم کار صورت گیرد؟ آیا سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی آمادگی دارد در زمینه برگزاری این نشست همکاری نماید؟

ما فکر می کنیم دستگاه های کشور، اعم از دولتی و غیردولتی ، هر کدام می توانند امکاناتی را فراهم کنند که در اختیار شیعیان دنیا قرار گیرد. ما شرعاً موظف هستیم که اگر برادر دینی ما مشکلی دارد آن را رفع کنیم . از این رو، نظام جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک نظام دینی نمی تواند در مورد مشکلات مسلمانان و شیعیان بی تفاوت باشد. تمام دستگاه های کشور باید خودشان را موظف بدانند که از امکاناتشان برای رفع مشکلات شیعیان در دنیا استفاده کنند. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی این آمادگی و این مسئولیت را دارد که بتواند این حساسیت را در بین دستگاه های مختلف ایجاد کند که آنها هم خودشان را موظف به کمک به شیعیان کشورهای مختلف کنند. ما باید نیازهای سیاسی و اقتصادی شیعیان در کشورهای مختلف را در اختیار دستگاه های دولتی و غیردولتی قرار دهیم از قبیل ساخت مسجد، مدرسه و رسانه های گروهی که شیعیان بتوانند نیازمندی های خود را مطرح کنند. اگر دستگاه های مختلف کشور بتوانند با هدف هماهنگ کردن توانمندی های خودشان برای حمایت از شیعیان و مسلمانان جهان نشست هایی با هم داشته باشند و تبادل نظر کنند، ما با برگزاری برنامه های هماهنگ کننده ، این دستگاه ها را به هم نزدیک می کنیم . امروز دشمنان ما با تبلیغات مسموم سعی می کنند شیعیان را به عنوان تحریک معرفی کنند. طرح هلال شیعی یا این قبیل موضوعات ، به منظور انحراف دادن ملّت ها از دشمن اصلی جامعه بشری ، یعنی استکبار، صورت می گیرد. ما موظف هستیم ضمن حمایت قانونمند، صریح ، شفاف و قوی از مسلمانان و شیعیان در دنیا، نقشه های دشمنان اسلام و تشیّع را خنثا کنیم و به مردم معرفی نماییم . این یکی از وظایف جمهوری اسلامی است که این سازمان نیز خود را موظف به انجام آن می داند. ما تلاش می کنیم با کمک دستگاه هایی مثل وزارت امور خارجه ، مجمع جهانی اهل بیت و… بتوانیم ان شاءاللّه در مورد هماهنگ کردن فعالیت های فرهنگی برای حمایت هماهنگ و منطقی از مسلمانان و شیعیان اهل بیت (ع ) جلسات مشترکی را برگزار کنیم . حضور مؤسسات و مراکز تحقیقاتی در چنین نشست هایی می تواند ارتباط بین بخش تحقیقات و فعالیت های نظری با بخش اجرایی را در کشور مستحکم کند و ثمرات آن برای ارتقای جایگاه مادی ، معنوی و اجتماعی شیعیان در جهان مؤثر باشد.

حضرتعالی در بدو ورود به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی ، تدوین یک برنامه بلندمدت فرهنگی را مطرح نمودید، لطفاً پیرامون این مهم توضیحاتی را بیان نمایید.

به نکته مهمی اشاره کردید. اگر یکی از اهداف عمدهء ما تأثیرگذاری در بین ملل دیگر و اقوام دینی و نفوذ در قلب ها باشد، باید برنامهء دراز مدتی را طراحی و پیگیری و اجرا کنیم چون تأثیر در قلب یک کار کوتاه مدت نیست و با فعالیت های روزمره محقق نمی شود. خوشبختانه ما برنامهء چشم انداز ۲۰ ساله را در پیش روی داریم . سازمان تلاش می کند با توجه به این برنامه ، فعالیت های فرهنگی در اقصا نقاط کشور را تدوین و بین کلیه دستگاه های فرهنگی کشور هماهنگی لازم را ایجاد کند. در این چشم انداز، یکی از برنامه های مهمی که در اولویت قرار دارد ارتباط با مسلمانان و شیعیان دنیاست یعنی ما چگونه در این دورهء دراز مدت ارتباط با شیعیان را تعریف کنیم و اهداف عالی خود را در رابطه با شیعیان تحقق بخشیم . یکی از فعالیت ها و مطالعات اصلی سازمان ، تبیین برنامه فرهنگی ۲۰ ساله و پنج ساله دوم است . فعالیت های سازمان با تأکید بر برنامه ریزی و تدوین برنامه کوتاه مدت و بلندمدت و ترسیم راه آینده بر اساس روش های نوین علمی و عملی با بهره گیری از توان کارشناسان متخصص است . البته این برنامه باید بر اساس توان عینی واقعیت موجود، نیاز حال و آینده ، روش های نوین برنامه ریزی و چشم انداز اهداف نظام تدوین گردد.

با توجه به استقبال از فراگیری زبان فارسی در جهان ، آیا سازمان برنامه ای در این زمینه دارد؟

ضرورت شناخت و فهم گفتمان انقلاب اسلامی ، به ویژه تشیع ، به عنوان یک ایدئولوژی فعال در عرصه بین المللی ، جهانیان را ناگزیر به فراگیری زبان فارسی کرده است و اهمیت این موضوع در بین محققان ، پژوهشگران و دانشگاهیان دوچندان است . با توجه به این رویکرد، وظیفه و مسئولیت سازمان به عنوان تنها متولی آموزش زبان فارسی در خارج از کشور، بسیار سنگین است . از این رو، یکی از وظایف رایزنی های فرهنگی در کشورهای مختلف که در بیش از ۶۴ کشور رایزنی فرهنگی داریم ترویج زبان و ادب فارسی ، راه اندازی زبان فارسی ، راه اندازی اتاق های ایران در دانشگاه های مختلف ، برگزاری کلاس های بازآموزی زبان فارسی برای اساتید زبان فارسی در کشورهای مختلف ، دادن بورس به دانشجویان خارجی علاقه مند به زبان فارسی برای ارتقای زبان فارسی و پذیرفتن اساتید و محققان زبان فارسی برای گذراندن دوره های تحقیقاتی در ایران است . ما سعی می کنیم از تمام این ابزار استفاده کنیم که زبان فارسی را با حداکثر توان تبلیغ کنیم چون زبان فارسی بهترین ظرف برای دریافت معارف اسلامی و تشیّع و ادب فارسی است . از این رو، ما در سازمان فرهنگ و مطالعات اسلامی مرکزی برای آموزش زبان فارسی داریم و اخیراً در مذاکره ای که با بعضی از دانشگاه ها داشتیم درصدد راه اندازی دانشکده مجازی برای آموزش علاقه مندان خارج از کشور هستیم که بتوانند از راه دور هم آموزش زبان فارسی را ببینند. برای این کار تا سطح کارشناسی ارشد برنامه ریزی شده است .

خوشبختانه اخیراً شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه ای را گذراند که بر اساس آن ، تشکیلاتی برای ترجمه متون معارف اسلامی از فارسی به زبان های مختلف برای مخاطبان مختلف شکل می گیرد. شورای عالی انقلاب فرهنگی مسئولیت این مجموعه را به عهدهء سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی گذاشته و ما بعد از این مصوبه سازوکار اجرایی آن را در سازمان فراهم کردیم . این سازوکار هم در رابطه با انتخاب مناسبت ترین متون هست و هم بهترین مترجم و هم مشخص کردن نیازهای کشورهای مختلف چراکه هر منطقه و کشوری نیاز ویژه خود را دارد. تلاش بر این است که در این زمینه از کارهای موازی و سبک پرهیز شود و امیدواریم این مصوبه سبب خیری باشد برای شکل گیری این نهضت ترجمه .

از اینکه در این گفت وگو شرکت کردید از شما تشکر می نماییم .

من هم برای شما و همهء عزیزان در مؤسسه شیعه شناسی آرزوی موفقیت می کنم .

منبع: حوزه نیوز

اشتراک گذاری :


آخرین اخبار